Kümbet Evler Zamana Direniyor

Suruç İlçesinde, İlçeye Has Kümbet evleri yok oluyor.
Harran İlçesindeki kümbet evler ile büyük bir benzerlik taşıyan Suruç ilçesindeki kümbet evler, göç ve bakımsızlık nedeniyle her geçen gün biraz daha yıkılıyor. İki farklı ovadaki aynı aynı tarz evler, yapıların ovalara has bir mimariyle yapıldığını ortaya koyuyor. 150 ile 200 yıllık olduğu belirtilen kümbet evleri, sahiplerinin yıllar önce göç etmesinden dolayı harabeye döndü. Dünyada Harran ile özdeşleşen evlerin Suruç ilçesinde de bulunması, bu evlerin ova kültürünün bir eseri olduğunu ortaya koyuyor. Harran ilçesindekilerle büyük benzerlik gösteren evlerin, 25 yıl öncesine kadar kullanıldığı, fakat yaşanan göçler nedeniyle kaderine terk edildiği belirtildi.
Suruç’a sulama suyunun verilmesiyle birlikte köye geri dönen vatandaşlar kümbet evde yaşamayı tercih etmiyor. Eski cazibesini kaybeden kümbet evlerin yerine artık betondan evler yükseliyor.
Köyde kalan bazı köy sakinleri, bundan 30 yıl öncesine kadar bu köyde bin 500 hane olduğunu söyledi. Köyün etrafının nar ağaçlarıyla çevrili olduğunu belirten köylüler, zamanında yaşanan su sorunu nedeniyle köy halkının başka illere göç etmek zorunda kaldığını belirttiler.
Kümbet evlerin balçıktan yapılan kerpiçlerin kurutulmasıyla ova insanın kendine has bir teknikle, bir günde inşa ettiği bir yapı şekli olarak bilindiğini belirten köylüler, toprağa bağlı insanın yaşam şeklini tüm yönüyle sergileyen bu ev mimarisinin, sağlamlığıyla 150-200 yıl dayandığını söyledi.
Tabanı kare olacak şekilde, yukarıya doğru çıkıldıkça daralan, üst üste bindirme tekniğiyle yapılmış kendine özgü kubbesinin bulunduğunu belirten köylüler, “Yapının inşasında çok önemli bir ayrıntı ise, saman karıştırılmış balçıkla tüm yüzeyin sıvanmış olmasıdır. Ancak bu şekilde çetin kış şartlarına dayanıyor. Tepede ise baca ve aydınlatma görevi gören bir açıklık bırakılıyor. Bu açıklık, hem aydınlatma-havalandırma görevi hem de kış aylarında ısınma için yakılan ateşin dumanın çıkmasını sağlıyor. Tarihi evlerin yerden yüksekliği 5-6 metre civarındadır. Yapının sağlamlığı sıvaya bağlı ve bu evler yazın inşa edilir. Kesilen kerpiçlerin kuruması, o ölçüde yapıyı sağlam yapmakta. İç mekanın genişliğine gelince, neredeyse standart olacak şekilde, boyu 3 metre, eni 4 metredir. Son 50 yıldır, halkın gelir seviyesinin artmasıyla beton yapılara yönelen ova halkı, elde kalan kümbet evleri ya ahıra çevirmiş yada çoğu bakımsızlıktan yıkılıp kullanılmaz bir hale gelmiş.
Günümüzde 150 yıllık evlerin varlığından bile bahsediliyor. Kerpiç evlerin, insan yaşamına kattığı bazı değerler şimdi daha iyi anlaşılıyor. Bu mekanlarda epey yaşamış olan yaşlıların görüşlerine göre, topraktan yapılmış kümbet evlerin çok sağlıklı olduğu, ayrıca hayvanların bile rahat ettiği, sıcak olmasından tavukların bile çok yumurta verdiğini söylemeden edemiyorlar. Suruç ovasında bu yüzyılın başında yapılan bir çalışmada, düz damlı evlerin yanında, kubbeli evlerin tespiti yapılmış, her ne kadar turizm açısından, Harran kümbet evleri, tüm dünyaya lanse edilmişse de, bu evlerin Suruç ovasına ait olduğu gerçeği çok geç ortaya çıkmıştır” dedi. Haber: Nahsan Uçar